به نقل از «ایسنا»

۲ عنصر از میراث ناملموس سبزوار ثبت ملی شد

تاریخ انتشار: ۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۹۷۸۸۲

ایسنا/خراسان رضوی رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سبزوار گفت: ۲ عنصر از میراث ناملموس سبزوار شامل آشِ ماستی و نانِ چایی مرتبط با نوروز و ماه مبارک رمضان ثبت ملی شد.

حسنعلی حبیب‌پور در گفت و گو با ایسنا، عنوان کرد: امروز آشِ ماستی مهم‎ترین آش‎ در نظام تغذیۀ سنتی شهر سبزوار و نواحی جنوبی آن به‌ویژه شهرِ ششتمد است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی تصریح کرد: این آش در کنار آَش میون‎پُر از آش‌های حوزه نوروزِ سبزوار است. از دیرباز آَش ماستی و آَش میون‌پُر در شب چهارشنبه‌سوری و شب عیدِ نوروز از اجزای اصلی سفرۀ مردم سبزوار بوده‌اند.

حبیب‌پور گفت: در گذشته تهیۀ این آش‎ها محدود به دو مناسبت بوده اما طی چند دهۀ اخیر آش ماستی با حفظ جایگاه مناسبتی خود در نوروز، در سایر ایام سال هم بسیار مورد استقبال مردم شهرِ سبزوار است.

وی افزود: همین استقبال گستردۀ مردم سبزوار جایگاه این آش را از یک غذای معمولی به سطح عنصری فرهنگی و هویتی ارتقا داده و یکی از نکات جالب در دانشِ سنتی تهیۀ این آش عدم استفاده از هرگونه روغن چه در مواد شکل‌‎دهندۀ آش و چه در تزیین آن است. این در حالی است که در بسیاری از آش‎ها روغن در مواد اصلی یا تزیینی آش به کار می‎رود.

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سبزوار گفت: نان چایی، نانی سنتی با کاربردِ آیینی در شهر سبزوار از دیگر عناصر ثبت شده اخیر است که از این نان به‌ویژه در سفره‌های افطار در ماه مبارک رمضان استقبال می‌‎شود.

وی افزود: این استقبال به حدی است که مردمِ شهر سبزوار آن را مخصوص ماه مبارک رمضان می‎‌دانند و ثبت این عنصر در فهرستِ آثار ملی می‌‎تواند موجب پایداری بخشی از میراث ناملموس شهر سبزوار در حوزۀ رمضان شده و تنوعِ فرهنگی این حوزه را در سطح شهرستان و استان تقویت کند.

حبیب‌پور تصریح کرد: با وجود کارکرد و ریشۀ مناسبتی نانِ چایی سبزوار، امروز در سایر ایام سال نیز کم و بیش از آن استقبال می‌‎شود از طرفی ویژگی اصلی این نان نازک بودن، کاک و شیرین بودن و ماندگاری بالای آن است. همین شرایط، این نان را به همراه قابلی برای چای مبدل ساخته است.

وی گفت: مردمِ شهرِ سبزوار این نان را با چای مصرف می‎کنند، بر همین اساس نیز آن را تحت عنوان «نان چایی» و یا «نانِ چای» می‌‎شناسند.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی شهرستانها میراث ناملموس صنایع دستی ماه رمضان خبرهای شهرستان سبزوار استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی ورزشی استانی فرهنگی و هنری استانی شهرستانها خراسان شمالی كرمانشاه زنجان استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی ورزشی استانی شهرستانها شهر سبزوار

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۹۷۸۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

امروز چهلم بهار است؛ جشنی که از یاد رفته!

«چهلم نوروز» مصادف با دهم اردیبهشت‌ماه از جمله آیین‌های وابسته به نوروز است. آیینی که در روزگار فعلی احتمالا نام آن به گوش کمتر کسی خورده است اما هنوز هم می‌توان ردپایی از آن را در نقاط مرکزی ایران و شهرهایی مانند شیراز و کرمان دید.

به گزارش ایسنا، در ایرانِ باستان تحویل بهار مانند روزگار فعلی تنها با رسومِ پیش از این اتفاق شناخته نمی‌شد. نوروز یکی از مهم‌ترین آیین‌ها قلمداد می‌شد که ایرانیان برای پیش و پس از آن خود را آماده می‌کردند و کارها و مناسک خاصی انجام می‌دادند. بنابراین رسوم نوروزی مانند امروز تنها به جشن‌هایی مانند چهارشنبه‌سوری، خانه‌تکانی، سبز کردن دانه‌ها، نوروزخوانی، جشن گلدان، تکم‌گردانی و... محدود نبود و تا مدتی بعد از نوروز هم ادامه داشت.

به همین علت است که برخی نوروز را نه یک روز و نه سیزده روز می‌دانند؛ به اعتقاد آنها نوروز یک بازه زمانی است. در این زمینه شبان میرشکرایی - مدیر اجرایی پرونده جهانی نوروز در یونسکو پیش از این به ایسنا، گفته بود: «از وقتی که این تحول طبیعی اتفاق می‌افتد، در نقاط گرمسیرتر به میانه زمستان می‌رسد و در نقاط سردسیر به میانه بهار. اشعاری هم داریم به این شرح که «اینک بیامده است به پنجاه روز پیش/جشن سده طلایه جشن نوروز روشنی»، یعنی جشن سده را طلایه‌دار نوروز و نوبهار دانسته‌اند. از آن طرف در حوزه فرهنگی شمال غرب ایران در منطقه آذربایجان تفسیری است که تا وقتی توت از درخت نیفتاده، نوروز است و زمان آن تا اواخر اردیبهشت‌ماه است؛ یعنی یک بازه سه‌ماهه برای نوروز داریم. هرکسی در این بازه سه‌ماهه به سبک و سیاق، رنگ و آیین خودش نوروز را پاس می‌دارد و نمی‌توانیم او را محدود به یک بازه زمانی کنیم.»

بر این اساس آداب و آیین‌های مربوط به نوروز (بر اساس تعریف امروزی از این مناسبتِ ۱۳ روزه) در سه گروه پیشانوروزی، هنگام نوروز و پسانوروزی طبقه‌بندی می‌شود؛ موضوعی که بنابر آنچه گفته شد احتمالا در گذشته‌های دور اینگونه نبوده است.

بخت‌گشایی با توسل به ماهی دندان‌طلا!

برای چله نوروز در شیراز دو جشن آب و گل‌های محمدی و جشن بخت‌گشایی برگزار می‌شد. جشن آب و گل‌های محمدی که تا دوره قاجار تداوم داشت در باغ دلگشا به مدت یک هفته برگزار می‌شد.

جشن بخت‌گشایی نیز در آرامگاه سعدی برپا می‌شد و آداب خاص خود را داشت. طبق این رسم، دخترانی که می‌خواستند بختشان باز شود و یا آرزو داشتند بچه‌دار شوند، باید تورهایی به رنگ سبز روی سر خود می‌انداختند و روی آن نُقل می‌گذاشتند و به شکلی که نقل از روی سرشان نیفتد از پله‌ها پایین می‌رفتند و مقابل حوضِ آرامگاه سرشان را خم می‌کردند تا نقل درون دهان ماهی دندان طلا بیفتد!

در این باور فرقی نمی‌کرد که اصلا ماهی دندان‌طلا وجود دارد یا نه و یا حتی اگر نمونه‌ای نادر از آن پیدا شود، هدف‌گیری فرد باید چقدر دقیق باشد که نقل دقیقا در دهان ماهی بیفتد. احتمالا تنها موضوع مهم این بود که اجرای این رسم خیال دختران را راحت می‌کرد که آرزویشان برآورده می‌شود.

شیرازی‌ها در کنار اجرای این مناسک یا نوعی آش به نام «دیگ جوش» می‌پختند و یا مشغول خوردن آش سبزی و کاهو می‌شدند.

جشنی برای درخواست سلامتی 

چهلم نوروز در کرمان آداب و آیین‌های خاص خود را دارد که همچنان هم برخی به اجرای آن پایبند هستند. این آیین‌ها در سال ۱۳۸۸ با عنوان «چهلم بهار» در فهرست میراث ناملموس ملی به ثبت رسیده است. کرمانی‌ها «آیین تندرستان» یا «تندرستون» را اصلی‌ترین بخش جشن چهلم بهار می‌دانند که هدف آن درخواست سلامتی و تندرستی است و هنوز به شکل جدی در این منطقه از کرمان برگزار می‌شود.

این جشن در یکی از مهم‌ترین مناطق کرمان به نام «شیوشگان» به معنای محل شیون و زاری برگزار می‌شود. دعا برای گشایش بخت، بریدن چادر عروس در این روز، آب چهل ریختن برای زنان حامله یا زائو، پختن و خوردن آش اوماج و نواختن موسیقی از جمله آیین‌های این جشن است.

جشن تندرستان در کرمان  جشن تندرستان در کرمان

در کوه شاه‌خیرالله منطقه پاریز کرمان نیز زیارتگاهی وجود دارد که در این روز مردم آنجا کنار یکدیگر جمع می‌شوند. عشایر در این روز با ظرف‌های شیر که از شب قبل دوشیده‌اند در دامنه کوه مستقر می‌شوند و با آن آش شیر می‌پزند تا در میان مردم تقسیم کنند.

سایر افراد هم زیرانداز می‌اندازند، چای درست می‌کنند و شیرینی‌هایی که از دوران دید و بازدیدهای نوروز باقی مانده را به یکدیگر تعارف می‌کنند. پس از آن هرکس که خواسته‌ای دارد راهی زیارتگاه می‌شود.

با این حال این روزها جشن «چهلم نوروز» مانند گذشته رونق ندارد و تنها در مناطقی محدود، افراد خود را پایبند به اجرای آن می‌دانند، موضوعی که باعث می‌شود این فرهنگ کهن بیش از پیش به دست فراموشی سپرده شود و احتمالا تا چند سال آینده تنها فقط نامی از آن در فهرست میراث ناملموس ملی باقی بماند.

کانال عصر ایران در تلگرام